In deze HORIZON van september2024 vindt u de volgende artikelen:
(klik erop om meteen naar betreffende artikel te gaan)
We wensen u veel leesplezier en tot kijk in het Observeum.
N.B. het archief met recente nieuwsbrieven (m.i.v. april 2023). Archief
Sterrenhemel september
Door Hans Molema
Planeet Uranus
Door de redactie
Uranus is de op twee na grootste planeet en, vanaf de zon gerekend, de zevende planeet in ons zonnestelsel. Deze ijsreus is vernoemd naar de Griekse god Ouranos, de personificatie van de hemel in de Griekse mythologie, in zijn gelatiniseerde vorm.
Wat Uranus uniek maakt in ons zonnestelsel, is de extreme kanteling van zijn as. Uranus is de enige planeet die bijna horizontaal om zijn as draait, alsof hij als een bal rolt, in tegenstelling tot de verticale of licht gekantelde rotatie van de aarde en de andere planeten.
Een dag op Uranus is inderdaad korter dan op aarde; de planeet draait in ongeveer zeventien uur en veertien minuten om haar eigen as. Dit maakt Uranus uniek in ons zonnestelsel.
NASA acht de kans momenteel klein dat wij op Uranus kunnen leven. De druk en temperaturen op de planeet, evenals de samenstelling, zijn te extreem volgens de ruimtevaartorganisatie. De gemiddelde temperatuur op Uranus is bijvoorbeeld -195 graden Celsius. Omdat Uranus zo ver van de zon verwijderd is, duurt het twee uur en veertig minuten voordat zonlicht de planeet bereikt, in tegenstelling tot de acht minuten die het nodig heeft om de aarde te bereiken.
De aarde is plat
Door de redactie
Klaas Dijkstra, geboren in Sneek op 20 maart 1895 en overleden in Hilversum kort voor 4 juni 1969, was een Nederlandse pseudowetenschapper en morosoof die in de vorige eeuw pleitte voor de platte-aardetheorie.
*Morosofie, afgeleid van het Griekse μωρία (gekte) en σοφία (wijsheid), verwijst naar een duidelijk absurde pseudo-wetenschappelijke theorie. Een 'waangeleerde' of 'waanwijze' staat ook bekend als een morosoof.
Deze standvastige Fries was overtuigd: de aarde is absoluut plat.
De aarde is plat en de maan een spiegel; zo luidde de onwrikbare overtuiging van Klaas Dijkstra, de Friese complottheoreticus die geen enkel vertrouwen had in de wetenschappelijke uitleg.
Doordat Dijkstra door zijn levenswerk geen tijd heeft voor een reguliere baan, is er nauwelijks inkomsten. Hij vraagt journalisten om geld voor interviews. Een bewonderaar die hem een cheque van 26,70 gulden stuurt, wordt hartelijk bedankt: 'Ik had al een tijdje last van natte voeten als het regende, omdat mijn schoenen versleten waren en ik geen nieuwe kon veroorloven. Na het innen van het geld heb ik meteen nieuwe schoenen gekocht voor 12 gulden. Toen ik de winkel verliet, begon het hard te regenen, maar dankzij de nieuwe schoenen kwam ik, God zij dank, met droge voeten thuis.'
"De aarde is plat is een thema van het OBSERVEUM bij "De Maand van de Geschiedenis"
Terugblik HORIZON
Door de redactie
Werkgroep Archeologie. Streekmuseum (WAS ’94)
Deelnemers: Schelte de Beer, Klaas R. Henstra,
Erik Koster, Geert Leistra, Siebe Siebenga, Anne
Toonstra, Haije Veenstra
De Werkgoep Archeologie Streekmuseum
(kortweg WAS ’94), verbonden aan
Streekmuseum/Volkssterrenwacht Burgum, werd
opgericht in september 1994.
In dat jaar onderzocht een groep amateurarcheologen een twaalfde-eeuwse boerderij, die schrijver dezes ontdekte in het cunet bij de aanleg van de rondweg van Sumar. De deelnemers verwachtten in de nabije toekomst veel aanslagen op het archeologisch bodembestand en aan het veiligstellen daarvan dachten wij structureel een steentje te kunnen bijdragen.
In maart 2007 bestaat de werkgroep twaalf en een
half jaar. Veel mensen van het eerste uur zijn nog
steeds actief. Wij hopen ook de komende periode
deze activiteiten voort te zetten.
Veel dank gaat uit naar de deelnemers uit de afgelopen periode. Eind maart zullen we zeker even stilstaan bij het jubileum met koffie, gebak en sterke verhalen.
Tytsjerksteradiel, juli t/m oktober 2006
In de maand juli werd een begin gemaakt met de aanleg van een tweede gastracé vanuit de provincie Groningen (Grijpskerk) naar Engeland. Dit tracé loopt door de gemeente Tytsjerksteradiel.
Meerdere keren werden percelen, waarvan men allereerst de bouwvoor verwijderde, bezocht. In die periode krijgt men een overzicht van de ondergrond over een behoorlijk grondgebied. Naderhand wordt er zand gestort voor het bouwverkeer en mis je dit beeld.
Rond 11 september kwam een gebied bij Eastermar aan snee. Het betreft percelen tussen de Borstlaan in het noordoosten en de Lits in het westen. Rond de Borstlaan zijn meerdere mesolithische (Midden Steentijd) sites bekend. Derhalve waren de verwachtingen hooggespannen.
Helaas werden bij toeval geen percelen aangesneden met vondsten uit de steentijd. Ook uit andere perioden werd er nauwelijks materiaal aangetroffen. Op plaatsen waar het keizand nagenoeg dagzoomde waren er enkele kleine keien en een kleine hoeveelheid glaciale vuursteen te vinden. Het aardewerk betrof slechts enkele fragmenten met een datering uit de 19e en de eerste helft van de twintigste eeuw.
Geologisch was er nog wel een opmerkelijk fenomeen. In het gebied rond de Borstlaan was de dikte van de teeltaarde nagenoeg zo’n veertig centimeter. Dit komt overeen met eerdere waarnemingen. In de richting van de Achterwei neemt de teeltaardelaag in dikte af. Bij de Achterwei is deze laag nog een centimeter of
twintig. Het laatste deel van de Achterwei naar de Lits (en dan met name het deel aan de Lits) verwachtten wij de aanwezigheid van veen. Tot onze verbazing liep de zandrug (vermengd met enig leem) tot aan de Lits door. De breedte van deze voormalige veenrivier kan derhalve op deze plek niet breder zijn geweest. Van veenrivieren in onze omgeving is bekend dat zij soms honderden meters breed waren. Die eerdere breedte van de Lits zal derhalve alleen aan de westzijde hebben gelegen.
Deze pagina delen met:
